نگاهی به فیلم فِراری؛ زیر پوست جامعه طبقاتی

فِراری فیلم,ی به کارگردانی علیرضا داوودنژاد، نویسندگی کامبوزیا پرتوی و تهیه‌کنندگی جهانگیر کوثری تولید سال ۱۳۹۴ است. محسن تنابنده، ترلان پروانه، سیامک صفری، سیما تیرانداز، رضا کیانیان، محمدرضا داوودنژاد و رضا داوودنژاد از جمله بازیگران فیلم هستند. این فیلم در سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1395 سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (محسن تنابنده)، سیمرغ بلورین ویژه هیئت داوران، سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه (کامبوزیا پرتوی) و سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری (پرویز آبنار) را به دست آورد. علیرضا داوودنژاد در فیلم فراری، بار دیگر به سراغ معضل جوانان رفته است و با برجسته کردن تضادهای اقتصادی، مسائل و معضلات مهم اجتماع همچون تقابل زندگی تجمل گرایانه با فقر، بالای شهر و پایین شهر، قشر نوکیسه و قشر زحمتکش و ... را هدف قرار می دهد. داستان فِراری، دختر نوجوانی را روایت می‌کند که برای دستیابی به رویاهایش از دیار خود فراری می‌شود و به تهران می‌آید. در فیلم دختر تلاش می‌کند تا با خودروی فِراری هشت میلیاردی، عکس یادگاری بگیرد و در این میان درگیر ماجراهایی می‌شود. گلنار که خودش از دل یک ناهنجاری اجتماعی بیرون آمده است در جست‌و‌جوی یک فِراری، با راننده‌ای همسفر می‌شود و شهر را بالا و پایین و مخاطب را در این مسیر با خود همراه می‌کند. داستان در تمام فیلم، روایت گونه و روان پیش می رود اما موقعیت ها دائما تغییر می کنند و با ورود شخصیت های فرعی همچون زن مسافر (سیما تیرانداز) فراز و نشیب هایی نسبی به درام می بخشند. آنچه در فیلمنامه به آن توجه شده جامعه, ای بیمار است که هر روز گستره آن شیوع بیشتری پیدا می کند و مصائب آن طیف وسیع تری را مبتلا می سازد. فیلم در راستای نقد شکاف طبقاتی, موجود در جامعه قصد پیام رسانی دارد و موفق می‌شود در زیر لایه تصاویر نقد مورد نظر خود را بیان کند. در عین حال «فِراری» دغدغه‌های جوان دهه هفتادی را به خوبی نشان می‌دهد. اینکه به وسعت اقیانوس به مسایل مختلف علاقه دارند ولی عمق آن ها در بسیاری از مسائل به اندازه یک بند انگشت است. جوانانی که عکس سلفی انداختن ارضایشان می‌کند. از این منظر «فِراری» مبین رابطه تنگاتنگ میان فضای مجازی و بحران هویت اجتماعی است و در عین حال نمایشگر نمودهای تلخی است که به واسطه نبود حداقلی از فرهیختگی در میان اقشاری از جوانان، رنگی دگر به خود می گیرد. در فیلم این نمود با دل باختگی دختری که در شمال کشور زندگی می کند تبلور می یابد که نماد مواجهه همسن و سالان خود با فضای مصرف زده و نمایشی قشرهای بالای اجتماعی در فضای مجازی است که در مقابل آن به راحتی خود را باخته و سردرگم به سمت سراب سرنوشت خویش قدم می گذارند. فیلم نمایش دهنده نسلی متزلزل، مردد، مضطرب و وامانده است که پیشاپیش در میان موج تبلیغات سرمایه سالارانه و زندگی های مصرفی، بدون هیچ اعتماد به نفسی، قافیه را باخته است. در «فِراری»، گلنار نماینده نسلی است که همراهی با آقازاده های عیاش و نمایش آن در فضای مجازی برایش عین و هدف زندگی است. بر این اساس «فِراری» روایتگر دوران کنونی عصری مجازی است. چنان که در فیلم شاگرد نمایشگاه اتومبیل پیشاپیش می داند که خیلی ها همچون گلنار برای عکس گرفتن با پورشه به نمایشگاه می آیند و همین مساله باعث می شود حتی با صاحب نمایشگاه که فردی مسن است، همراه شوند. از سوی دیگر فضای مجازی ای که گلنار دلبسته آن است او را تا پایتخت می کشاند تا او هم از این جامعه نمایش سهمی داشته باشد. آن هم در رقابت خیال پندارانه و رویاپردازانه ای که حاضر است برای آن از جسم خود نیز مایه بگذارد تا به آن دست پیدا کند و احیانا درصد بالاتری از فالوور و لایک را کسب نماید. فیلم با وجود پرداختن به موضوعاتی همچون دختران فراری، تضادهای طبقاتی، شبکه های مجازی، سرال ‌های ماهواره‌ای و خودفروشی زنان، بسیار ساده و گویا بدون هیچ گونه بزرگنمایی فرم گرایانه سعی کرده به بیان مسائل زیر پوست, شهر بپردازد و این موضوع علاوه بر دلنشین‌تر کردن اثر، قصه آن را برای مخاطب قابل هضم‌تر می‌کند. در عین حال فیلم ادعایی ندارد و از ادا و اطوارهای روشنفکرمابانه این روزهای سینمای ایران هم به خوبی دوری می‌کند و در این دام نمی‌افتد. از طرف دیگر فیلم در عین اینکه حرف‌هایش را به خوبی و رسا می‌زند، شعارهای خودنمایانه هم نمی‌دهد. «فِراری» فیلمی قابل تامل است که در میان فیلم های عمدتاً تکراری و تقلید شده این روزها حرف های تازه ای را مطرح می کند. این فیلم با داستان یک خطی‌ای که دارد، می‌تواند بسیاری از معضلات و مشکلات و ضعف‌ها و کمبودهای جوانان را به تصویر بکشد. «فراری» دنبال گزافه گویی نبوده و اصل قصه برایش اهمیت بیشتری داشته است و در یک کلام فیلمی اجتماعی و دغدغه مند است. ر این اساس نقد شبکه‌های اجتماعی و  تاثیر آن روی جوانان و به طور کلی جامعه آنقدر درست و بجا به تصویر درآمده  که می‌تواند به تلنگری مفید بر مخاطب منتهی شود.